اثرات کشندگی وغیرکشندگی حشره کش های آبامکتین و دلتامترین روی بید سیب زمینی ( lep: gelechiidae) phthorimaea operculella (zeller)

بید سیب زمینی، (zeller) phthorimaea operculella از آفات مهم سیب زمینی در مناطق معتدله و گرم جهان از جمله ایران می باشد. در این آزمایش اثر دو حشره کش آبامکتین (1.8 %ec) و دلتامترین (%ec 2.5) روی مراحل تخم، لارو سن اول، شفیره و حشره کامل بید سیب زمینی (به دو روش غوطه وری کاغذ صافی و آغشته کردن ظروف پتری) بررسی شدند و غلظت کشنده (lc50) هر دو حشره کش روی مراحل مختلف آفت برآورد گردیدند. همچنین غلظت زیرکشنده lc30 هر دو حشره کش روی تخم اثر داده شد و پارامترهای دموگرافیک شامل امید به زندگی (ex)، نرخ بقای میان دوره (lx)، مرگ و میر ویژه سنی (qx) و طول عمر حشرات کامل، باروری و زادآوری، میزان بقای نسل حاصل، نسبت جنسی، توزیع سنی پایدار و پارامترهای بیولوژیکی مانند نرخ ناخالص تولیدمثل (grr)، نرخ خالص تولیدمثل (ro)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (?)، متوسط مدت زمان طول یک نسل (t)، نرخ ذاتی تولد (b)، نرخ ذاتی مرگ (d) و زمان دو برابر شدن جمعیت (dt)، به دست آمده تحت این تیمارها با شاهد مقایسه شدند. مقدار lc50 های به دست آمده روی مراحل تخم، لارو سن اول و حشره کامل به دو روش غوطه وری کاغذ صافی و آغشته کردن ظروف پتری برای آبامکتین به ترتیب 92 /0، 014/0 و 6/4، 46/0 و برای دلتامترین به ترتیب 095/0، 024/0 و 9/1، 29/0 پی پی ام بود. حشره کش-های آبامکتین و دلتامترین حتی در غلظت های بالای 2000 میلی گرم بر لیتر (بر مبنای ماده موثر) در این آزمایش به روش غوطه وری هیچ گونه تاثیری روی مرحله ی شفیرگی نشان ندادند. به همین دلیل lc50 آنها برای شفیره تعیین نشد. بر اساس نتایج به دست آمده، آبامکتین روی مرحله لارو سن اول بیشترین سمیت را نشان داد و حشره کش دلتامترین برای مراحل تخم و حشرات کامل بید سیب زمینی سمیت بیشتری را داشت. تقریبا همه ی پارامترهای جمعیت پایدار مانند نرخ های ناخالص و خالص تولیدمثل، نرخ های ذاتی و متناهی افزایش جمعیت، متوسط طول مدت یک نسل، مدت زمان دو برابر شدن جمعیت و پارامترهای زیستی مانند زادآوری و طول عمر تحت تاثیر حشره کش ها قرار گرفتند و آبامکتین بیشترین اثر سوء را روی پارامترهای تولیدمثلی p. operculella داشت. آبامکتین اثرات منفی روی نرخ های ذاتی، متناهی افزایش جمعیت، پارامترهای زیستی مانند زادآوری و نسبت جنسی ایجاد کرد و مدت زمان دو برابر شدن جمعیت (dt) را افزایش داد. حشره کش دلتامترین همه ی پارامترهای جداول زندگی را به ویژه نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) را افزایش داد اما سبب کاهش مدت زمان دو برابر شدن جمعیت (dt) گردید.